De beste Woondeal: overheid en markt trekken samen op!

Overal in Nederland worden nu per regio Woondeals gesloten. Doel is om in ons land voor 2032 bij elkaar 900.000 woningen van het juiste soort te bouwen. Het boeiende is dat deze deals gesloten worden tussen overheden, die zelf geen woningen bouwen. De échte woningmakers (projectontwikkelaars en corporaties) tekenen niet mee, maar worden gevraagd een steunverklaring te geven. En zijn daar vervolgens erg terughoudend in.

Want in de meeste Woondeals wordt maar weinig aandacht aan de bouwers besteed; marktpartijen vinden het een overheidsfeestje. De Woningbouwalliantie die medio 2020 een pleidooi hield om ‘samen door te bouwen aan Nederland en de (woning)bouwproductie op een zo hoog mogelijk niveau te houden’ houdt het daarom bij een algemeen statement, maar committeert zich niet echt aan de Woondeals.

Toch zijn er lichtpuntjes:
In Limburg en Zeeland zijn de lijnen kort en zijn de ondernemers wel tevreden met de woondeals. In Noord-Holland Noord (NHN) heb ik namens de Woningmakers bij mogen dragen aan het opstellen van de Woondeal. Belangrijke onderwerpen waren daarbij: een heldere doelstelling, realisme, uitvoerbaarheid in de praktijk, sturing vanuit één punt en bijstuurmogelijkheden voor het geval de doelstellingen niet gehaald worden. En dat alles vanuit het besef dat woningen gebouwd worden door marktpartijen en dat overheden dit mogelijk maken door er goedkeuring voor te geven in de vorm van een bestemmingsplan en vergunning, of het faciliteren ervan door subsidie of andere stimuleringsconstructies. Dus overheid en markt trekken op in elkaars verlengde.

Gaandeweg ging de thermometer van de haalbaarheid erin:
Met tien marktpartijen keken we naar grootste plannen, die in NHN bij elkaar 24.000 woningen moeten opleveren. Deze reality check liet zien dat de helft van deze woningen er waarschijnlijk niet voor 2032 staan. Oorzaken: de getallen kloppen niet, de planning is veel te rooskleurig, er staat een milieu-hinderlijk bedrijf in de weg dat niet makkelijk verplaatst (of aangesloten op het elektriciteitsnet) kan worden en complexe infrastructurele maatregelen laten op zich wachten. En zo meer. Teleurstellend, maar bemoedigend was: de marktpartijen wisten ook andere locaties waar wél snel gebouwd kan worden.

Dat smaakt naar meer:
Het resultaat is een Woondeal NHN waarin afspraken zijn gemaakt waarbij – als het wat tegenzit – markt en overheid ook kunnen samenwerken om te versnellen, anders kunnen werken, of alternatieve ‘versnellingslocaties’ aan kunnen wijzen waar de woningen wél gebouwd kunnen worden.

The proof of the pudding is in the eating: we gaan samen aan de slag. Het gaat vast nog wel een keer stroever dan eenieder gewenst had, maar de intentie is om samen de schouders eronder te zetten.

Want woningen bouwen lukt alleen als iedereen gecoördineerd werkt aan de plannen. Iedereen neemt verantwoordelijkheid en maakt af waar hij/zij voor staat. Daar is dialoog voor nodig. De Woningmakers organiseren dat in Bouwberaden. Dat zijn gesprekken over de publiek-private planningslijst Domiporta, waarin markt en overheid bepalen wat nodig is om de afgesproken woningbouwopgave wél te halen.  Dit proces sluit aan bij de werkwijze in de Woondeal NHN.

Martin Bosch,
initiatiefnemer Woningmakers